ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ނާއިބު ރައީސް އީވާ އަބްދުالله، އެމްޑީޕީން ވަކިވެ، "ދަ ޑިމޮކްރެޓްސް"ގެ ނަމުގައި އައު ސިޔާސީ ޕާޓީއެއް އުފެއްދުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުމާއެކު، މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސްގެ މަޤާމުން އީވާ ވަކިކުރުމުގެ މަސައްކަތް އެމްޑީޕީން ވަނީ ފަށާފައެވެ. އެގޮތުން އެޕާޓީގެ 50 މެންބަރުންގެ ސޮޔާއެކު އީވާގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލައެއް މެއި 23 ވަނަ ދުވަހު މަޖިލީހަށް ވަނީ ހުށަހަޅާފައެވެ. 

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގެ 205 ވަނަ މާއްދާގެ (ނ) ގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުން، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސް އަދި ނައިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ ގަރާރެއް މަޖިލީހަށް ލިބުމުން އެގަރާރުގެ ލިޔުންލިބޭތާ މަދުވެގެން 3 ދުވަހުގެ ތެރޭގައ،ި އެގަރާރުގެ ނޯޓިސް އަމީން ޢާންމު މެމްބަރުންނަށާއި މަޖިލީހުގެ ރައީސަށް ނުވަތަ ނައިބު ރައީސަށް ދިނުމަށްފަހ،ު އެނޯޓިހުގެ ތާރީހުން ފެށިގެން 14 ދުވަހުގެ މުއްދަތު ދިނުމަށްފަހު އެއްމެ އަވަހަށް އަންނަ ރަސްމީ ބަންދުނޫން ދުވަހަކު ބާއްވާ ޖަލްސާއަށް އެގަރާރު ހުށައަޅަންވާނެއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ނާއިބު ރައީސް އީވާއަށް އެ 14 ދުވަހުގެ ނޯޓިސް ދެއްވި މުއްދަތު އިއްޔެއަށް ހަމަވާއިރު، މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުން ނަމަ، އެ މައްސަލަ އިއްޔެއަށް އެޖެންޑާ ކުރަންޖެހެއެވެ. 

އީވާގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދިޔުމަށް އިއްޔެއަށް އެޖެންޑާވެސް ކުރިއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެ މައްސަލަ އެޖެންޑާއިން ނަގައި، މިވަގުތަށް މައްސަލަ ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެކަން މަޖިލީހުގެ އަމީން އާންމު ފާތިމަތު ނިއުޝާ ވަނީ މެންބަރުންނަށް އަންގަވާފައެވެ. 

އޭގެ ސަބަބު ހާމަކުރައްވައި ނިއުޝާ ފޮނުއްވި ސިޓީގައި ވަނީ މަޖިލީހުގެ ދަފްތަރުގައި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކަށައި ޕާޓީއަކަށް ނިސްބަތްނުވާ މެންބަރުންގެ ނިސްބަތަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލާއި ގުޅިގެން މަޖިލީހުގެ ދާއިމީ ކޮމިޓީތަކުގައި މެމްބަރުން ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ނިސްބަތް އަދި ފާސްކުރެވިފައި ނުވާ ކަމަށެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ގަވައިދު ބުނާ ގޮތުން މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް މަގާމުން ވަކި ކުރުމުގެ މައްސަލާގައި ވާހަކަ ދައްކާނެ މެމްބަރުންގެ އަދަދާއި ވާހަކަ ދައްކާނެ ދިގުމިން އާންމު ކޮމިޓީން ކަނޑައަޅަން ޖެހެ އެވެ. އަދި ނާއިބު ރައީސް އޭނާގެ ދިފާއުގައި ވާހަކަ ދެއްކެވުމަށް ދޭނީ ކިހާ ފުރުސަތެއްތޯ އާއި ކިހާ ވަގުތެއްކަން ވެސް ކަނޑައަޅާނީ އެ ކޮމިޓީންނެވެ.

ނަމަވެސް، މަޖިލީހުގެ ނައިބު ރައީސް ކަމުގެ މަގާމުން އީވާ ވަކިކުރުމުގެ ގަރާރާ ގުޅިގެން ކުރެވޭ ބަހުސްގައި މެމްބަރުން ވާހަކަދެއްކުމަށް ދެވޭ ވަގުތު މަޖިލީހުގެ 108 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން އަދި ކަނޑައެޅިފައި ނުވާ ކަމަށް އަމީން ޢާންމުގެ ސިޓީގައި ވެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ވަގުތު ކަނޑައަޅައި ނިމުމުން އެ މައްސަލަ ފަހުން އެޖެންޑާކުރުމަށް ފަހު އަންގަވާނެ ކަމަށްވެސް ސިޓީގައި ވެއެވެ.

އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދެވެން ނެތީ އާންމު ކޮމިޓީން އެކަމަށް ވަގުތު ކަނޑަނާޅާތީ ކަމަށް އާމީން އާންމު ވިދާޅުވާއިރު، ކޮމިޓީ އެކުލަވައި ނުލެވެންވީ ސަބަބާއި މެދު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިދާރާ އާއި އެމްޑީޕީ އާއި ދެމެދު ވަނީ ޚިޔާލު ތަފާތު ވުންތައް އުފެދިފައެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ގަވައިދުގެ 106 ވަނަ މާއްދާ އަށް ރިއާޔަތް ކުރައްވައި އެމްޑީޕީން ބުނަމުން އަންނަނީ ކޮމިޓީތައް އަބަދުވެސް ދެމިއޮންނަން ވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި މީގެ ކުރިންވެސް މެންބަރުން އެއް ޕާޓީން ވަކިވެ އަނެއް ޕާޓީއާއި ގުޅިވަޑައިގެންނެވި ކަމަށެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ކޮމިޓީތައް ހުއްޓުމަށް ނާންނަކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން، ކޮމިޓީގެ މަސައްކަތް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެއެވެ. 

އެމްޑީޕީގެ އެވާހަކަތަކަށް ރައްދު ދެއްވަމުން މަޖިލީހުގެ އަމީން އާންމު ވިދާޅުވަނީ، މަޖިލީހުގެ ގަވައިދުގެ 130 ވަނަ މާއްދާގެ ދަށުން ދާއިމީ ކޮމިޓީތަކުގެ މެންބަރުން އެ މަޖިލީހުގެ އުމުރު ނިމެންދެން ތިބޭނެ ކަމަށް ބަޔާން ކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް ޕާޓީއަކުން މެންބަރަކު ވަކި ވެއްޖެ ނަމަ އެ ހާލަތު ބަދަލު ވާނެ ކަމަށް ވެސް އެ މާއްދާގައި ބުނާ ކަމަށެވެ. 

ޕާޓީން ވަކިވުމާއި ގުޅިގެން ކޮމިޓީން މެންބަރުން ވަކިވުމުން، އެ މެންބަރުންގެ ބަދަލުގައި، އެ ޕާޓީގެ އެހެން މެންބަރަކު އައްޔަންކުރުމުގެ ބާރު ޕާޓީއަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް، ކޮމިޓީއަށް މެންބަރުން ނަގާއިރު، ކޮމިޓީގައި ސިޔާސީ ޕާޓީ ތަކާއި، އަމިއްލަ މެންބަރުންގެ ހަމަ ހިފަހައްޓަން ޖެހޭ ކަމަށްވެސް މަޖިިލީހުގެ ގަވާއިދުގެ 131 ވަނަ މާއްދާގައިވެއެވެ. އެހެންކަމުން، ޖުމުލަ 13 މެންބަރަކު އެމްޑީޕީން ކެނޑުމުން އެ ހަމަ ކުރާއިރު، ބަލާ އިންސައްްތައަށް މިހާާރުވަނީ ބަދަލުތަކެއް އައިސްފައެވެ. އެއް މެންބަރަކު ކެނޑުމާއި ގުޅިގެން ހަމައަށް ބޮޑު ބަދަލެއް ނައި ނަމަވެސް 13 މެންބަރުން ކެނޑުމުން އަންނާނެއެވެ. 

މި މާއްދާއަށް ރިޢާޔަތް ކުރައްވައި އަމީން އާންމު ވިދާޅުވަނީ، ވަކި ސިޔާސީ ޕާޓީއަކަށް ނިސްބަތް ނުވާ ގިނަ މެންބަރުން ތަކެއް މަޖިލީހުގައި މިވަގުތު ތިއްބެވިއިރު އެ މެންބަރުންނަށް ވެސް އެކަށީގެންވާ ވަޒަން ހަމަ ފުރުސަތެއް ދޭން ޖެހޭނެކަމަށެވެ. 

އަމީން އާންމު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ގަވައިދު ބުނާ ގޮތުން ވަކި ޕާޓީއަކަށް ނިސްބަތް ނުވާ މެންބަރުންގެ މަސްލަހަތު ހިމާޔަތް ކުރާނީ މެޖޯރިޓީ ލީޑަރާއި މައިނޯރިޓީ ލީޑަރުގެ މަޝްވަރާގެ މަތިން މަޖިލީހުގެ ރައީސެވެ. އަދި އެ މެންބަރުން ކޮމިޓީތަކުގައި ހިމެނިވަޑައިގަންނަވާ ނިސްބަތަށް އަންނަ ބަދަލު މަޖިލީހުން ފާސް ކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ.

އަދި ދާއިމީ ކޮމިޓީތަކަށް މެންބަރުން ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި ވޯޓަށް އެހުން ވޯޓު ގަޑީގައި އޮންނާނެ ކަމަށް މިދިޔަ މަހު 23 ވަނަ ދުވަހު ބޭއްވި ޖަލްސާގައި ރިޔާސަތުން އިއުލާން ކޮށްފައި ވަނިކޮށް މެންބަރުން ތަމްސީލް ކުރައްވާނެ ހަމައަށް ބަދަލު ގެންނެވުމަށް އަސްލަމް އެދިވަޑައިގެންނެވުމުން އެ ޖަލްސާގައި މައްސަލަ އަށް ވޯޓަށް އެހުން ފަސް ކުރެއްވި ކަމަށް އަމީން އާންމު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ.

އަމީން އާންމުއަށް ރައްދު ދެއްވައި އަސްްލަމް ވިދާޅުވަނީ، މެޖޯރިޓީ ލީޑަރުގެ ހައިސިއްޔަތުން އެކަމުގައި ބަސްބުނުމުގެ ފުރުޞަތު މަޖިލީހުން އޭނާއަށް ނުދެއްވާ ކަމަށެވެ. 

ކޮމިޓީތަކުގެ ހަމަ އާއި މެދު މެޖޯރިޓީ ލީޑަރާއި މައިނޯރިޓީ ލީޑަރަށް އެއްގަލަކަށް ނޭރިގެން ކޮމިޓީތައް އެކުލަވައިލެވިފައި ނުވި ނަމަވެސް މަޖިލީހުގައި އެ ޕާޓީއެއް ތަމްސީލުކުރާ ނިސްބަތަށް ބަލައި، ކޮމިޓީ އެކުލަވައިލުމުގެ ބާރު މަޖިލީހުގެ އަމީން އާންމަށް އޮވެއެވެ. 

މަޖިލީހުގެ ނާއިބު ރައީސް އީވާ އަބްދުاللهގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލައެއް މަޖިލީހަށް ވައްދާފައި ވަނިކޮށް، އެ މައްސަލަ މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅުމުގެ ކުރިން، އެމްޑީޕީން ވަނީ މަޖިލީހުގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދުގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ އެއްވެސް މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައެވެ. 

އެކަމަށް ފާޑުވިދާޅުވެ، މަޖިލީހުގެ ނާއިބު ރައީސް އީވާ ވިދާޅުވީ، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސާއި ނާއިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތް މައްސަލަ ހުށައަޅާ މަޖިލީސް ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެ ހެން ޑެޑްލޮކް, މަރުތަޅު އަޅުވާ މަޖިލީސް ހުއްޓުމަކަށް ގެނެސްފައި އޮތީ ސަރުކާރުން ކަމަށާ އެއީ ރޭވުންތެރިކަމާއެކު ގަސްތުގައި ކުރިމަތި ކޮށްފައި އޮތް ހާލަތެއް ކަމަށެވެ. 

އެހެނީ ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ ރައީސް މަގާމުން ވަކިކުރާ މައްސަލަ ކުރިއަށް ގެންދާއިރު ރިޔާސަތުގައި އިންނަވާނީ މަޖިލިހުގެ ނައިބު ރައީސެވެ. ނައިބު ރައީސްގެ އިތުބާރު ނެތް މައްސަލަ ކުރިޔަށް ގެންދާއިރު ރިޔާސަތުގައި އިންނަވާނީ ރައީސެވެ.

ކަންމިހެން ހުރި ނަމަވެސް، މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގައި, ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލަ އެއް ވަގުތެއްގައި މަޖިލީހުގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުން މަނަލެއް ނުކުރެ އެވެ. އެގޮތުން، ރައީސް ނުވަތަ ނައިބު ރައީސް އެ ބޭފުޅަކު ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލައެއް ކުރިއަށް ގެންދާ ޖަލްސާއެއްގައި އަމިއްލައަށް ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓައިގެން ނުވާނެ ކަމަށް ގަވާއިދުގައި ބުނެފައިވީ ނަމަވެސް، އީވާ ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލަ ނަޝީދު ރިޔާސަތު އިންނަވައިގެން ކުރިއަށް ގެންދަން ހުރަހެއް ނެތެވެ.

އެފަދައިން މައްސަލަ، ކުރިއަށް ގެންދެވޭގޮތަށް އޮއްވައި، ރައީސް ކަމުގެ މަގާމުގައި ހުންނެވި ނަޝީދު ވަނީ، އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ހުށަހަޅާފައިވާތީ އެ މައްސަލަ ނިމެންދެން ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވުމަށް އުޒުރުވެރިވެވަޑައިގަންނަވާ ކަން އަންގަވާފައެވެ. 

ނަޝީދުގެ އިތުރުން ނައިބު ރައީސް އީވާ ވެސް ވަނީ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ އާއި މެދު ގޮތެއް ނިމެންދެން ރިޔާސަތު ބެލެހެއްޓެވުމަށް އުޒުރުވެރިވެވަޑައިގަންނަވާ ކަން އަންގަވާފައެވެ.

އީވާގެ މައްސަލައިގެ ގަރާރު މަޖިލީހަށް ހުށަނާޅާހާ ހިނދަކު މަޖިލީހުގެ އެހެން މަސައްކަތްތައް ކުރިޔަށް ގެންދެވޭނެ ކަމަށް އަމީން އާންމު ވިދާޅުވެއެވެ. އެހެންކަމުން، އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ބޭއްވުމަށްފަހު ރިޔާސަތު މީގެ ކުރިންވެސް ރައީސް އަދި ނާއިބު ރައީސް ނެތް ހާލަތުގައި ބައްލަވަމުން އައި މެންބަރާއި އެކު މަޖިލީހުގެ އެހެން މަސައްކަތްތައް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެއެވެ. 

ނަމަވެސް އެމްޑީޕީން ބުނަނީ އިތުބާރު ނެތް މައްސަލާގައި 14 ދުވަހުގެ ނޯޓިސް މުއްދަތު ދިނުމަށް ފަހު، އެންމެ އަވަހަށް އަންނަ ރަސްމީ ބަންދު ދުވަސް ނޫން ދުވަހަކު ބާއްވާ ޖަލްސާ އަށް އެ ގަރާރު ހުށަހަޅަން ވާނެ ކަމަށް ގަވައިދުގައި ބަޔާން ކޮށްފައިވާ ކަމަށާ އީވާ ވަކި ކުރުމުގެ މައްސަލަ މާދަމާ އަށް އެޖެންޑާ ކުރަން ލާޒިމް ވާނެ ކަމަށެވެ.

ނަމަވެސް އީވާގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ބެލޭނީ މަޖިލީހުގެ ރައީސް އަށް ކަން މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދުގައި، ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށްފައިވާއިރު، ރައީސް ނަޝީދު ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓަވަން އުޒުރުވެރިވެވަޑައިގެންނެވުމުން ދެން އެ މައްސަލަ ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭނެއެވެ. ރައީސް އަދި ނައިބު ރައީސްގެ ބަދަލުގައި ރިޔާސަތު ބަލަހައްޓަވާ ފަރާތަކީ ރައީސް ނުވަތަ ނާއިބު ރައީސް އެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ފަރާތުން ރައީސް ނުވަތަ ނާއިބު ރައީސް ގެ އިތުބާރު ނެތްކަމުގެ މައްސަލަ ބަލަން ގަވާއިދު ތަން ނުދެއެވެ. 

އެހެންކަމުން، މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތްތައް ހުއްޓި މިވަނީ ހަގީގަތުގައިވެސް މަރު ތަޅު އެޅިފައެވެ. ނަމަވެސް އެމްޑީޕީން ބޭނުން ނަމަ، އެކަން ހައްލު ކުރެވޭނެ ފަސޭހަ ގޮތެއްވެސް އެބައޮތެވެ. އެއީ ދެ ބޭފުޅުން ކުރެ އެއް ބޭފުޅެއްގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ނެގުމުންނެވެ. މިހާލަތުގައި ރައީސް ނަޝީދުގެ އިތުބާރު ނެތް ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ނެގުމެވެ. އޭރުން އީވާގެ އިތުބާރު ނެތް ކަމުގެ މައްސަލަ ރައީސް ނަޝީދަށް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، އެކަން ކުރުމަށް އެމްޑީޕީން އަންނަނީ ދެކޮޅު ހަދަމުންނެވެ. 

އެހެންކަމުން މިހާރު އުފެދޭ ސުވާލަކީ މަޖިލީހުގައި މަރުތަޅު އެޅުވުނީ ސަރުކާރު ހިންގާ މައި ޕާޓީގެ އެމްޑީޕީ މެންބަރުންނަށް އޮޅިގެންތޯ ނުވަތަ އީވާ ވިދާޅުވި ފަދައިން އެއީ ސަރުކާރުން ގަސްތުގައި ކުރި ކަމެއްތޯ އެވެ؟