ކިތަންމެ ކުޑަ ދަރަންޏެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އެ ދަރަނި އަދާނުކުރެވި އޮއްވައި، ދުނިޔެ ދޫކޮށްދާން ޖެހުމަކީ ފާފަފުއްސެވުމަށް ހުރަސްއެޅިދާނެ ކަމެއް ކަމަށް މިއަދުގެ ހުކުރު ޚުތުބާގައި ބުނެފިއެވެ.

“ޙަޔާތުގެ ހުޅުކޮޅު ނިވުމުގެ ކުރިން ދަރަނި އަދާކުރާށެވެ“ މައުޟޫއަށް މިއަދު އިއްވި ޚުތުބާގައި ބުނިގޮތުގައި، ދަރަނި ދިނުމާއި ދަރަނި ނެގުމަކީ، އިސްލާމް ދީން ހުއްދަކުރާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ދަރަނި ނަގާން ވާނީ އެ ދަރަނި އަދާކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކަމަށާ ދަރަނި ދޫކުރި ފަރާތަށް ގެއްލުމެއް ދިނުމުގެ ނިޔަތަކު ނޫން ކަމަށްވެސް ބުންޏެވެ.

މިއާއެކު ޚުތުބާގައި ބުނީ، ދަރަނި ނުދައްކައި ލަސްކުރުމަކީ، ދޭދޭ އަފުރާދުންގެ މެދުގައި އޮންނަ ލޯތްބާއި ކުލުނު ނެތިދާ ކަމެއް ކަމަށާ ދަރަނި ދެއްކުން ފަސްކުރުމަކީ ދަރަނި ދޫކުރި މީހާއަށް ނުހަނުގެއްލުންވާނެ ކަމެއް ކަމަށެވެ. އަދި ދަރަނި ނަގަނީ ބައިތުލްމާލުންކަމުގައި ވަނީ ނަމަ، އެއީ އެންމެހައި ރައްޔިތުންގެ ޙައްޤުތައް އޭގައި ހިމެނޭ ދަރަންޏެއްނކަމުން، އެފަދަ ބޮޑެތި ދަރަނިތައް ނުދައްކައި ލަސްކުރުމަކީ އެ ކަމުގެ ފާފަ އެހެނިހެން ދަރަނިތަކަށް ވުރެ ބޮޑުވެދާނެ ކަމެއް ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ.

ރަސޫލު الله ޞޢވ ޙަދީޘްކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. (مَطْلُ الْغَنِيِّ ظُلْمٌ)މާނައީ: "ދަރަނި ދެއްކޭ ޙާލު، އެ ދަރަނި ނުދައްކައި ދިގުދެންމުމަކީ އަނިޔާއެކެވެ!"

ޚުތުބާގައި ބުނިގޮތުގައި ކިތަންމެ ކުޑަ ދަރަންޏެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އަދާނުކުރެވި އޮއްވައި، ދުނިޔެ ދޫކޮށްދާން ޖެހުމަކީ ނުރައްކާތެރިކަމެކެވެ. އެއީ ފާފަފުއްސެވުމަށް ހުރަސްއެޅިދާނެ ކަމެކެވެ.

އެހެންކަމުން މީހަކު ދުނިޔެ ދޫކުރުމަށްފަހު، އޭނާގެ މައްޗަށް ކިތަންމެ ކުޑަ ދަރަންޏެއް އޮތަސް، އޭނާގެ ވާރުތަވެރީން އެ ދަރަނި އަދާކޮށްދޭން ޖެހޭނެ ކަމަށާ، ޝަހީދުންނަކީ ނުހަނު ދަރަޖަ މަތިވެރި ބަޔަކަށް ވީހިނދު، އެ މީހުންނަށް ވެސް ދަރަނީގެ ފާފަ ނުފުއްސެވުމަކީ ދަރަނިވެރީންނާއި އެމީހުންގެ ވާރުތަވެރީން ސަމާލުވާންޖެހޭ ކަމެއް ކަމަށް ޚުތުބާގައި ބުންޏެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ ޞޢވގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލަކު އަވަހާރަވުމަށްފަހު، އެކަލޭގެފާނުގެއަޚާއަށް ކީރިތި ރަސޫލާ ޞޢވ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. (إِنَّ أَخَاكَ مـُحْتَبَسٌ بِدَيْنِهِ فَاقْضِ عَنْهُ، فَقَالَ: يَا رَسُوْلَ اللهِ قَدْ أَدَّيْتُ عَنْهُ إلَّا دِيْنَارَيْنِ، اِدَّعَتْهُمَا اِمْرَأَةٌ وَلَيْسَ لَـهَا بَيِّنَةٌ، قَالَ: فَأَعْطِهَا فَإِنَّـهَا مُـحِقَّةٌ)

 މާނައީ: "ތިބާގެ އަޚާ ވަނީ އޭނާގެ ދަރަނީގެ ސަބަބުން ބަނދެވިފައެވެ. ފަހެ ތިބާ އޭނާގެ ދަރަނި އަދާކުރާށެވެ!"

ދެން އެ ބޭކަލަކު ދެންނެވިއެވެ: "އޭ اللهُ ގެ ރަސޫލާއެވެ! އެންމެ ދެ ދީނާރު ފިޔަވައި ދެން ހުރި ދަރަނި އަހުރެން އަދާކޮށްދީފީމެވެ. އެއީ އަންހެނަކު ދަޢުވާކުރާ ދެ ދީނާރެވެ. އެކަމަކު އެ ކަނބުލޭގެ އަތުގައި އެކަމުގެ ހެއްކެއް ނެތެވެ."

 އެހިނދު ކީރިތި ރަސޫލާ ޞޢވ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ތިބާ އެކަނބުލޭގެއަށް އެ (ދެ ދީނާރު) ދޭށެވެ! އެ ކަނބުލޭގެއަކީ އޭގެ ހައްޤުވެރިޔާއެވެ." 

ދަރަނިވެރިޔާ ނިޔާވުމަށް ފަހު އޭނާގެ ދަރަނި އަދާކުރެވުމަށް ދާންދެން އޭނާގެ ފުރާނަވާހުށީ އެލުވިގެން ކަމަށް ޚުތުބާގައި ބުނެފައިވެއެވެ.

ކީރިތި ރަސޫލާ ޞޢވ ޙަދީޘްކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. (نَفْسُ الْمُؤْمِنِ مُعَلَّقَةٌ بِدَيْنِهِ حَتَّى يُقْضَى عَنْهُ.) މާނައީ: "މުއުމިނާގެ ފުރާނަވަނީ، އޭނާގެ ދަރަނީގެ ސަބަބުން އެލުވިގެންނެވެ. (އެބަހީ: އެ ފުރާނަ އާމެދު ވަކި ގޮތަކަށް ނުނިންމަވައި ފަސްކުރެއްވިގެންނެވެ.) އެއީ، އޭނާގެ ދަރަނި އަދާކޮށްދެވިއްޖައުމަށް ދާންދެނެވެ."

މީގެ އިތުރުންވެސް ޚުތުބާގައި ވަނީ ތަނަވަސްކަމުގެ އަހުލުވެރީން އަތްމަތި ދަތި ދަރަނިވެރީންނަށް ލުއިކޮށްދިނުމަކީ ނުހަނު މަތިވެރި ޘަވާބާއި ދަރުމަހުރި ކަމެއްކަން ފާހަގަކޮށްފައެވެ. 

އަދި ދަރަނިވެރިވެ، އެ ދަރަނީން މިންޖުނުވެގެން އުޅެން ޖެހިދާނެތީ، އެ ކަމުން ރައްކައުތެރިވުމަށް އެދި ދުޢާކުރާން ޚުތުބާގައި ވަނީ ނަޞޭހަތްތެރިވެފައެވެ.